Autor: Jadwiga Studzińska

Referat

Aby to zrealizować , dziecko musi wyjść poza teren klasy i szkoły, poznać rzeczy, procesy, zjawiska i wydarzenia. W ten sposób będzie się kształtować indywidualny obraz otaczającej dziecko rzeczywistości, oparty na umiejętności uogólniania i abstrahowania, analizowania i systematyzowania, wnioskowania i przewidywania.

- pozwoli dziecku na lepsze poznanie nowych, nieznanych jeszcze rzeczy i zjawisk,

• pozwoli utrwalić zdobytą wiedzę,
• nauczy spostrzegać i konfrontować teorię z praktyczną rzeczywistością.

Pobyt na wycieczce to przecież uczenie się przez odkrywanie, przeżywanie i działanie.

Potwierdza to stare porzekadło, które mówi: “USŁYSZĘ – ZAPOMNĘ

ZOBACZĘ - ZAPAMIĘTAM

Podając za “Słownikiem języka polskiego”( PWN 1989) “wycieczka” to:

1. krótki wyjazd, wypad, piesza wędrówka w celu wypoczynku lub zwiedzenia czegoś(np. lasu, w góry, nad morze),
2. zespół uczestników biorących udział w wycieczce( w. szkolna)

.

Aby wycieczka mogła nosić miano “ szkolnej”, nie wystarczy warunek zorganizowania jej przez szkołę dla uczniów, musi mieć ona wyraźny cel( nie mogą to być jednak cele ogólne precyzowane często dla potrzeb ogólnoturystycznych np. poznawczy, wychowawczy, zdrowotny, rekreacyjny, kulturowy, ochrony przyrody, itp.), lecz ścisły cel- temat, który chcemy realizować z uczniami w terenie, bowiem celem wycieczek szkolnych jest głównie realizacja ustaleń dydaktyczno- wychowawczych programu nauczania, jego konkretnych tematów i haseł.

Podręczniki pedagogiki cytują następujące stwierdzenie: “ wycieczką szkolną nazywamy każde zorganizowane wyjście uczniów poza teren szkoły w celach poznawczych, wychowawczych lub zdrowotno- rekreacyjnych.”

1. WYCIECZKI-LEKCJE( zwane też lekcjami w terenie)

Uczniowie w ramach zajęć lekcyjnych, trwających

1-2godz.udają się w najbliższe sąsiedztwo szkoły(na

pobliską działkę )w celu realizacji treści programu

nauczania

2. WYCIECZKI PROGRAMOWE( zintegrowane lub przedmiotowe)

organizowane przez nauczycieli dla potrzeb dydaktyczno-

- wychowawczych, wynikających z programu nauczania.

Są to zwykle wycieczki parogodzinne, organizowane w ramach

zajęć lekcyjnych dla pełnych zespołów klasowych z

częściowym wykorzystaniem czasu wolnego ucznia i n-la.

Udział w tych wycieczkach jest obowiązkowy.

3. WYCIECZKI KRAJOZNAWCZE( organizowane przez nauczycieli poszczególnych

przedmiotów dla potrzeb dydaktyczno-wychowawczych

np. z przedmiotu przyroda) głównie w dniach wolnych

od zajęć szkolnych. Treści poznawcze przeważają w nich

nad celami rekreacyjnymi. Są to wycieczki pół- lub

całodniowe, jedno- lub kilkudniowe organizowane dla pełnych

zespołów klasowych.

Udział w nich uczniów jest zalecany, ale nie może być

egzekwowany drogą sankcji.

4. WYCIECZKI TURYSTYCZNO- KRAJOZNAWCZE( organizowane przez nauczycieli,

WSZYSTKIE INNE PODZIAŁY ( np. leśne, górskie, piesze, kolarskie, bliższe, dalsze, krajowe, itp.) są WTÓRNE lub POMOCNICZE.

- obserwuje “ na żywo” życie ludzi i przyrody, obiekty, zjawiska, sytuacje, związki

• kształtuje swoje pojęcia, tworzy pełne struktury wiedzy w umyśle,
• może zdobywać nowe informacje lub utrwalać w nowych kontekstach informacje zdobyte wcześniej,
• wykazuje różnorodną aktywność np. stosuje wiedzę i umiejętności w praktyce,
• rozwija spostrzegawczość, umiejętność obserwacji w terenie,
• wykazuje swoją inteligencję w zmienionych warunkach środowiska,
• znajduje wiele niewytłumaczonych zjawisk,
• dzieli się swoimi wątpliwościami, stawia pytania i poszukuje odpowiedzi.

• poznanie stanu zagrożenia środowiska w najbliższym otoczeniu,
• poznanie zasady ochrony przyrody i współżycia z nią,
• działania na rzecz umiłowania piękna natury i rozwijania wrażliwości na piękno przyrody,
• udział w pracach “ ochroniarskich”.

• sprzyjają tworzeniu atmosfery zainteresowania własnym krajem i uczą właściwego rozumienia słowa “ ojczyzna”,
• ożywiają krajobrazy poznawane dotychczas jedynie z kart podręczników szkolnych, nabierają piękna, kolorów, pulsują życiem,
• wyzwalają zainteresowanie otaczającym środowiskiem, mogą stać się motorem pasji

• są okazją do spotkania z ciekawymi ludźmi, którzy w inny sposób niż nauczyciel, bezpośredni i swojski mówić będą o tym wszystkim, co składa się na obraz dnia codziennego kraju. Przykłady ich walki, drobnych zwycięstw i porażek, sprzyjać będą tworzeniu więzi uczuciowej z ziemią, którą dzieci odwiedzają. Często w takich chwilach rodzi się trwałe zainteresowanie dziedziną, która staje się celem życia i decyduje o wyborze przyszłego zawodu,
• uczą współdziałania, współpracy, uczynności, wspólnego radzenia sobie

• mogą stać się okazją do kompensacji, gdy np. dziecko mające trudności

• stają się okazją do utrwalania umiejętności kulturalnego zachowania

Pomocą w przygotowaniu i realizowaniu dobrej wycieczki będą na pewno następujące wskazówki metodyczne:

przez uczniów na lekcji oraz wiedzę tę uzupełniała)

• należy właściwie zaplanować, a potem zrealizować program wycieczki( należy pamiętać, aby nawet na 1 godzinnej wycieczce część czasu poświęcić na ćwiczenia rekreacyjne),
• podczas wycieczki należy przestrzegać ustalonych zasad higieny i bezpieczeństwa

• przed wycieczką dokładnie poznać teren zaplanowanej wycieczki z uwagi na

• pozyskać do współpracy rodziców,
• być przygotowanym na pytania stawiane przez uczniów, lub samemu skłaniać do dostrzegania tego, co ich otacza, a co dostrzec powinny,
• opracować i omówić z uczniami regulamin uczestnika wycieczki( dzieci zapiszą go do

• przestrzegania porządku i dyscypliny,
• sumiennego wykonywania powierzonych zadań,
• organizacji marszu lub jazdy,
• przestrzegania higieny i bezpieczeństwa,
• zasad zachowania się na jezdni, w środkach lokomocji, w muzeum, rezerwacie przyrody, schronisku, jadalni i innych odwiedzanych obiektach,
• udzielania pomocy i tworzenia koleżeńskiej atmosfery.

• posiadać właściwe przeszkolenie, zgodne z obowiązującymi przepisami,
• znać i stosować przepisy bezpiecznego uprawiania turystyki,
• prowadzić zajęcia zgodnie z programem wycieczki, opracowanym na podstawie

• uwzględnia w programie wycieczki czynności hartowania organizmu,
• przeciwdziałać znużeniu psychicznemu, dozując właściwie zakres wiedzy krajoznawczej przekazywanej uczniom,
• uczyć bezpiecznych zasad uprawiania turystyki,
• uczyć przestrzegania higieny osobistej nawet w warunkach wycieczki terenowej,
• dostosować formy działalności turystycznej do aktualnej pogody, pory dnia i roku,
• przestrzegać zasad prawidłowego żywienia uczestników, zarówno w zakresie jakości

• stwarzać sytuacje sprzyjające realizacji celów wychowawczych,

• bawić się razem z dziećmi, a nie wyłącznie sprawować nadzór pedagogiczny,
• pomagać dzieciom w poznawaniu prawdziwego świata,
• pomagać dzieciom w poznawaniu prawdy o ludziach,
• uczyć ich naśladowania wartościowych ludzi i wpajać im dobre przyzwyczajenia,
• uczyć znajdowania radości w pożytecznym działaniu,
• uczyć współpracy w zespole.

1. Przygotowanie treści poznawczych z wykorzystaniem podręczników, poradników i wydawnictw kartograficznych.
2. Ustalenie planu i programu wycieczki, omówienie z uczestnikami przydzielenia im

zadań i pilnowanie ich realizacji( wymieniamy tu poglądy, dobieramy trasę i treści

wycieczki).

Program powinien zawierać ścisłe zapisy( godziny i minuty, czynności, przebieg

trasy, nazwy obiektów, nazwiska osób odpowiedzialnych).

3. Przygotowanie uczestników( dbanie o to, aby jeszcze przed wyjściem w teren znali

cel wycieczki, zgromadzili niezbędny zasób wiadomości i byli przygotowani do realizacji programu).

4. Rozważanie, czy uczniowie będą w stanie podołać trudom wycieczki i wyposażenie ich w niezbędny sprzęt.
5. Dbanie o bezpieczeństwo uczestników, nie przemęczanie ich, stworzenie takiej atmosfery, aby udział w wycieczce był dla uczniów radosnym przeżyciem.
6. W trakcie realizacji programu dawanie przykładu kulturalnego zachowania i dbanie o to, aby dzieci uczyły się również kultury uprawiania turystyki.
7. Zbieranie wraz z uczestnikami materiałów i eksponatów do prowadzenia zajęć w szkole, a po powrocie wykorzystanie ich na lekcji.

• daje wiele przeżyć i wrażeń,
• wywołuje większe zainteresowanie tematem lekcji,
• wyzwala aktywność,
• pozwala osiągnąć lepsze wyniki uczenia się,
• dzieci szybciej przyswajają materiał programowy i łatwiej zapamiętują,
• zdobyta wiedza na wycieczce jest trwalsza, pełniejsza i bogatsza,
• uczy poznawania otoczenia, szacunku dla ludzi pracy i efektów pracy ludzkiej,
• kształtuje pożądane postawy obywatelskie i patriotyczne,
• wdraża do przestrzegania zasad ochrony przyrody,
• uczy uczestnictwa w kulturze,
• kształtuje naukowy pogląd na świat,
• pozwala na konfrontację wiedzy podręcznikowej z praktyką, z rzeczywistością, przez co można znaleźć jej zgodność, potwierdzenie, rozbieżności oraz znaleźć przykłady praktycznego zastosowania wiadomości teoretycznych,
• pozwala na bezpośredni udział w zdobywaniu wiedzy,
• uczy selektywnego podejścia do procesu poznawania,
• uczy zasad współżycia w zespole,
• pomaga wyrobić świadomą dyscyplinę.

• pozwala osiągnąć lepsze wyniki nauczania i wychowania,
• budzi lub pogłębia zainteresowania omawianą tematyką,
• poszerza zakres wiadomości przekazywanych uczniom,
• uatrakcyjnia i urozmaica proces nauczania i wychowania,
• umożliwia dokonanie korelacji wiedzy przedmiotowej,
• okazja do oderwania się od werbalnego sposobu przekazywania wiedzy,
• możliwość pełniejszego stosowania zasad poglądowości w nauczaniu.

Denek K. Poradnik dla organizatorów wycieczek szkolnych Warszawa 1985

Denek K. Krajoznawstwo i turystyka w wychowaniu

Dzieci i młodzieży szkolnej- WYCHOWANIE Warszawa 1989

Denek K. Wycieczki szkolne wychowują

Gutowska H. Funkcja wycieczki w poznaniu środowiska